Σας ενημερώνουμε ότι στις 19 Μαΐου 2011 η Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ δημοσίευσε την Οδηγία 2011/51/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Μαΐου 2011, που τροποποιεί την Οδηγία 2003/109/ΕΚ του Συμβουλίου σχετικά με το καθεστώς των υπηκόων τρίτων χωρών οι οποίοι είναι επί μακρόν διαμένοντες, επεκτείνοντας το πεδίο εφαρμογής της και στους δικαιούχους διεθνούς προστασίας. Κατά συνέπεια πρόσφυγες και δικαιούχοι επικουρικής προστασίας θα μπορούν να αποκτούν το καθεστώς των επί μακρόν διαμενόντων στην ίδια βάση όπως και άλλοι υπήκοοι τρίτων χωρών που διαμένουν νόμιμα και αδιάλειπτα στην ΕΕ για πάνω από 5 χρόνια.
Τα Κράτη Μέλη της ΕΕ (εκτός από την Αγγλία, την Ιρλανδία και τη Δανία) θα πρέπει να υιοθετήσουν την νέα Οδηγία μέσα σε 2 χρόνια, συγκεκριμένα μέχρι τις 20 Μαΐου 2013.
Η Ύπατη Αρμοστεία (ΥΑ) θεωρεί ιδιαίτερα θετική την νομοθετική αυτή εξέλιξη καθώς οι νέοι κανόνες αποτελούν εργαλείο που μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση του προβλήματος της λιγότερο ευνοϊκής μεταχείρισης που τυγχάνουν οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας σε σχέση με άλλους υπηκόους τρίτων χωρών, καιθώς και τη βελτίωση της διαδικασίας ένταξης και μακροπρόθεσμης ενσωμάτωσης των δικαιούχων διεθνούς προστασίας στην κοινωνία υποδοχής. Ωστόσο, η ΥΑ εντοπίζει και τα προβληματικά σημεία της Οδηγίας, για τα οποία είχε υποβάλει σχετικές παρατηρήσεις τον Αύγουστο του 2010.
Βασικά σημεία της τροποποιημένης Οδηγίας και σχετικές παρατήσεις τηςΥΑ:
Οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας, οι οποίοι αποκτούν το καθεστώς των επί μακρόν διαμενόντων, στο εξής, αποκτούν το δικαίωμα ελεύθερης μετακίνησης στην ΕΕ και ιδιαίτερα το δικαίωμα (υπό συγκεκριμένους όρους) να διαμείνουν μόνιμα σε άλλο Κράτος Μέλος της ΕΕ. Επίσης, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, αποκτούν το δικαίωμα της ίσης μεταχείρισης με τους πολίτες του Κράτους Μέλους στο οποίο διαμένουν όσον αφορά ένα ευρύ φάσμα οικονομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, όπως η εκπαίδευση, η πρόσβαση στην αγορά εργασίας και η κοινωνική ασφάλιση.
Για τον υπολογισμό της περιόδου των 5 χρόνων, η οποία αποτελεί προϋπόθεση για την άσκηση του δικαιώματος απόκτησης του καθεστώτος του επί μακρόν διαμένοντος, πρέπει να προσμετράται τουλάχιστον ο μισός χρόνος από τη στιγμή της κατάθεσης της αίτησης διεθνούς προστασίας μέχρι τη στιγμή που χορηγήθηκε το καθεστώς. Στις περιπτώσεις όμως όπου η διαδικασία αυτή ξεπερνά τους 18 μήνες, τότε προσμετράται ολόκληρη η περίοδος. Η ΥΑ είχε προτείνει να συνυπολογιστεί όλη η περίοδος αναμονής των αιτούντων άσυλο.
Όσον αφορά το σημαντικό θέμα, το οποίο είχε αναδείξει η ΥΑ στις παρατηρήσεις της, του σεβασμού της αρχής της μη-επαναπροώθησης, η Οδηγία, αντίθετα με την εισήγηση της ΥΑ να επιτρέπεται η απέλαση μόνο στο κράτος μέλος το οποίο χορήγησε το καθεστώς διεθνούς προστασίας, επιτρέπει στο Αρ.12 παρ.3γ στο κράτος μέλος που έχει αποφασίσει να απελάσει κάτοικο μακράς διαρκείας, σύμφωνα με τις διεθνείς του υποχρεώσεις, να απομακρύνει τον επί μακρόν διαμένοντα σε χώρα διαφορετική από το κράτος μέλος που χορήγησε διεθνή προστασία, εφόσον ο τελευταίος πληροί τους όρους του άρθρου 21 παράγραφος 2 της οδηγίας 2004/83/ΕΚ (όροι: το κράτος μέλος δύναται να επαναπροωθήσει πρόσφυγα όταν αποτελεί κίνδυνο για την ασφάλεια του κράτους μέλους ή όταν έχει καταδικαστεί τελεσίδικα για τη διάπραξη ιδιαίτερα σοβαρού εγκλήματος). Η ΥΑ έχει εκφράσει την ανησυχία της για το ότι η παραπάνω διαδικασία δεν παρέχει επαρκείς εγγυήσεις για την προστασία από την επαναπροώθηση. Επίσης είχε επισημάνει ότι εφόσον η Οδηγία είναι ξεκάθαρη ότι η μεταφορά της ευθύνης για την προστασία των δικαιούχων διεθνούς προστασίας είναι εκτός του πεδίου εφαρμογής της (παρ. 9 του Προοιμίου), δεν είναι δυνατόν να επιτρέπεται από αυτήν η απέλαση από το δεύτερο Κράτος Μέλος, καθώς αυτό αποτελεί ουσιαστικά μεταφορά ευθύνης.
Συμπληρωματικά για το θέμα της μεταφοράς ευθύνης για την προστασία των δικαιούχων διεθνούς προστασίας, η ΥΑ χαιρετίζει την υιοθέτηση της πρότασής της να γίνει αναφορά στο Αρ.3γ στην Παράγραφο 11 του Παραρτήματος της Σύμβασης για τους Πρόσφυγες του 1951, όπως και στην Ευρωπαϊκή Συμφωνία για τη Μεταφορά της Ευθύνης για τους Πρόσφυγες του 1980, τα οποία ορίζουν τις υποχρεώσεις των Κρατών Μελών στο θέμα αυτό. Επιπλέον η πρόβλεψη του μηχανισμού ‘παρατηρήσεων’ (Αρ.8 παρ.4,5,6) θεωρείται θετική.